1. Yeni artırım hududu periyodu ne vakit başlayacak, nasıl uygulanacak?
Kiraya artırım TÜİK’in açıkladığı 12 aylık TÜFE ortalamasına nazaran yapılıyordu. Örneğin son açıklanan oran yüzde 63.72 oldu. Lakin geçen yıl yapılan düzenleme ile tavan artırım oran belirlendi ve “11 Haziran 2022 ile 1 Temmuz 2023 tarihleri ortasında (1 Temmuz dahil) yenilenen mukavelelerde, kiracıya yüzde 25’in üzerinde artırım yapılamayacak” denildi. Önümüzdeki günlerde yasalaşacak düzenleme ile mühletin bir yıl daha uzaması bekleniyor. Bu durumda temmuz ve sonrasındaki aylarda kontrat yenileme devrinde konut kirasında yıllık artış yüzde 25 olacak. (Farklı bir oran belirlenmezse) Yani son enflasyon sayılarını baz aldığımızda 3 bin lira olan kira 4 bin 912 bin liraya çıkacakken, sınırlama ile 3 bin 750 lira olabilecek.
ARA ARTIRIM YAPILAMAZ
2. Konut sahibi orta artırım isteyebilir mi?
Kira hududundan sonra kimi konut sahipleri yüzde 25’i kâfi bulmadığı için orta artırım istemeye başladı. Kiracısı ile yeni sayı için uzlaşanlar da ‘ilk 6 ay için bu rakam’ pazarlığına girdi. Lakin kirada orta artırım istenilmesi yasal değil. Kiraya artırım yılda bir defa ve kontrat yenileme periyodunda yapılır.
UZLAŞMAK ZORLAŞTI
3. 5 yılı dolduran kiracılar için süreç nasıl ilerleyecek?
Mevcut sistemde konut sahibi 5 yılı dolduran kiracısı için kira tespit davası açabiliyor. Bu yolla ‘kira bedeli düşük kaldı, mahkemece yine belirlensin’ diyor. Hukukçular uzun süren dava süreçleri nedeniyle taraflara uzlaşmasını tavsiye etse de mümkün olmuyor. Zira eski kira ile talep edilen sayı ortasında makas önemli oranda açıldı. Kiracının 5 bin lira, mesken sahibinin 10 bin kira dediği yerde 7-8 bin liradan el sıkışılıyordu. Artık 5 bin kira ödenen konutta ev sahibi 30-40 bin lira istediği için orta yol bulunamıyor. Pekala bu durumdaki kiracı ne yapacak? Şayet bir uzlaşma yoksa ve dava açıldıysa kiracı yasal oranda artırım yaparak devam edebilir. Ta ki mahkeme sonuçlanana kadar. Dava sonucunda kiracının yeni kira bedelinden ödeme yapması, şayet karar verildiyse geçmiş devir artırım farkını da ödemesi gerekir.
4. Artırım oranını beğenmeyen tahliye isteyebilir mi?
Kira piyasasında son yıllarda yaşanan en büyük sorun haksız tahliyeler. Mesken sahibi meskeni daha yüksek fiyatla diğerine kiralamak için türlü mazeretlerle ‘Evimden çık’ diyor. Lakin daha yüksek kira için hiçbir kiracı tahliye edilemez. Lakin mesken sahibi kendisinin ya da bakmakla yükümlü olduğu birinin gereksinimi varsa, gereksinim nedeniyle tahliye isteyebilir. Bu türlü bir durumda da konutu üç yıl diğerine kiralayamaz, kiralarsa eski kiracısına tazminat öder. Bir de 10 yıl kontrat uzama mühleti dolan kiracılar için münasebet göstermeden tahliye istenebilir.
EVDEN ÇIK DİYEMEZ
5. Mesken satılırsa kiracı ne yapacak?
Eski kiracısı olan ve istediği orandan artırım yapamayan kimi konut sahipleri mülklerini satma yolunu seçiyor. Konutu yeni alan kişi de sayısı düşük bulduğu için eski kiracıyı çıkarıp, yeni sayıyla yeni kiracı bulmak istiyor. Fakat kişinin kiracılı bir konut alması her kaidede kiracıyı tahliye etme hakkı vermez. Yeni malikin kendisinin yahut ailesinin taşınmaza gereksinimi olduğunu ispat etmesi gerekiyor. Şayet yeni malik kiracıyı haksız yere tahliye ederse üçüncü şahıslara üç müddet ile kiraya vermesi yasak.
Ayrıca meskenin satılması durumunda kiracının yeni Mesken sahibi ile ayrıyeten bir kontrat yapması da zarurî değil. kiracı yasal oranda artırım yapıp yeni konut sahibine nizamlı kira ödediğinde sorumluluğunu yerine getirmiş olur.
EV SAHİPLERİNİN ÜÇ FORMÜLÜ
Kiraya artırım sonunun uzaması birkaç aydır gündemdeydi. Uygulamadan şad olmayan mesken sahipleri üç formülle kendilerini müdafaaya aldı. Kimi konutunu kiraya vermeyip boş bırakıyor, kimi tahliye taahhüdü alarak evvelce kiracının çıkışını garanti etmek istiyor, kimi de piyasa koşullarına kıyasla sayısı şimdi yolun başında yüzde 20-30 fazla tutarak artırımı evvelden yapıyor.
Kiracılı meskenlerde ise geçtiğimiz bir yıl boyunca yasal olarak zarurî olsa da yüzde 25 artırım sonuna uyulmadığını gördük. Yapılacak yeni düzenlemede bu kere fahiş artırım yapanlara mahpus cezası gelmesi de gündemde. Bu nedenle yeni periyotta artırım sonunun alanda ne kadar uygulanacağını vakit gösterecek…
Öte yandan yeni kira düzenlemesinde konut sahiplerini koruyacak bir adım atılıp atılmayacağı da merak ediliyor. Kira geliriyle geçinenler enflasyonun altında bir oranla artırım yaptıkları için mağdur olduğunu belirtiyor. Kira sorunu için kalıcı tahlilin konut arzını artırmak olduğunu belirten dal temsilcileri ise kademeli artışı öneriyor. Hem kiracının meskende yaşadığı mühlete nazaran artırım oranının kademeli belirlenmesi, hem de birden fazla meskeni kirada olanlar için sınırlamanın uygulanması teklifler ortasında.