Mübadele Müzesi’nin konumladığı tarihi yapı da 1913-1923 ortasında Bir Rum tarafından işletilerek taverna olarak hizmet verdi. Lozan Antlaşması’yla 1923-1930 ortasında mübadele gerçekleştikten sonra Rumlar Çatalca’dan gidince sıhhat memuru Fethi Onuk tavernayı devraldı. Lakin işletmeyi sürdürmedi.
Daha sonra yapı hazineye devroldu ve bir mühlet Ziraat Bankası olarak hizmet vermeye başladı. Yapı, 1961’de Fikret Tatari’ye satıldı. Bu devirde binada biçki, dikiş kursu verildi. Yapı 1967’de Kamil Ölçer tarafından satın alındı ve hala Kamil Ölçer’in varisleri mülkiyetindeydi. Son olarak Ölçer ailesi yapıyı Mübadele Müzesi olarak kullanılmak üzere Lozan Mübadilleri Vakfına tahsis etti.
“MÜBADELE TORUNLARI MEMNUN”
Çatalca Belediyesi Kültür ve Toplumsal İşler Müdürlüğünden Aytekin Karabaş, müzeye ait yaptığı açıklamada, ziyaretçilerin burada günlük kullanım eşyaları, kıyafetler, mutfak eşyaları, bahçe mobilyaları, ferdî koleksiyon modülleri ve gibisi birçok nesneyi görebileceklerini söyledi.
Karabaş, yakın vakitte bir envanter çalışması yaptıklarını ve 150’den fazla ailenin fiyatsız olarak müzeye eşyalarını bağışladığını belirterek, “Bu mevzuda önemli bir hassasiyet var. Mübadele torunları kendi ve ailelerinin anılarının yaşatılmasından son derece mutlular. Biz de onların emanetlerini alıyoruz ve ziyaretçilerimizle buluşturmaya çalışıyoruz. Türkiye’nin birinci göç temalı müzesi burası. Bundan sonra da Samsun, Bursa, Tuzla ve Silivri’de açıldı.” dedi.
Kendi ailesinin de mübadelede Çatalca’ya geldiğini ve dedelerinin müzeye eşyalarını ikram ettiğini anlatan Karabaş, yaklaşık 400 kesim nesnenin müzede yer aldığı bilgisini verdi.
“MÜBADELE KÜLTÜRÜNÜ ANLATIYORUZ”
Karabaş, müzede Yunanistan topraklarından Türkiye’ye gelen birçok ailenin öyküsüne de ziyaretçilerin şahit olacağına işaret ederek, şunları kaydetti:
“İlçemizde öğrencilerimiz aileleriyle birlikte müzeye geliyorlar. Okullarla da bağlantı halindeyiz. Mübadil kültürünü onlara anlatmakta yardımcı oluyoruz. Üniversitelerden akademisyenler ve tarih, arkeoloji kısmı öğrencileri de burayı teşrif ediyorlar. Biz de onlarla ilgilenip, yardımcı olmaya çalışıyoruz. Yurt dışından, Yunanistan’dan da çok önemli bir ziyaretçimiz oluyor. Hatta birtakım nesneleri bize bağışlayan yabancı konuklarımız da var.”
Müzenin çabucak yanında yer alan Mübadele Meydanı’nda da Çatalca Belediyesi olarak çeşitli kültürel, toplumsal etkinlikler düzenlediklerini söyleyen Aytekin Karabaş, “Malumunuz kültürlerin yaşamasında düğünler çok kıymetli rol oynar. Bazen burada tam manasıyla klâsik mübadil, patriot düğünleri de yaşanıyor.” diye konuştu.
Karabaş, mübadele konusuna da değinerek, şu bilgileri verdi:
“Mübadele, Lozan Antlaşmasıyla yapılıyor ve aslına bakacak olursanız, Yunan tarafının istediği bir şey. Zira onların nüfusu bizden çok daha az İstiklal Savaşı sonrası. Onlar aslında insan gücüne muhtaçlık duydukları için bu türlü bir talepte bulunuyorlar ve Lozan Antlaşmasıyla da bu talep yürürlüğe girmiş oluyor. Burada en değerli konulardan bir tanesi de oradan gelen insanların taşınma konusu. Yüklü olarak gemiyle yapılıyor. Gemi, tren seyahatleriyle ve başlı başına esasen acıklı bir hikaye olan yaya olarak gelen mübadiller de var.”
Müze, pazartesi hariç haftanın her günü saat 10.00 ve 16.00 ortasında fiyatsız olarak ziyaret edilebiliyor.