‘Gece İnerken’ her şey yıkılmaya müsaittir

Michael Cunningham birinci kitabı ‘Golden States’i 1984’te yayınlamış olsa da onu dünyaya tanıtan kitabı ‘Saatler’ olur. 1998’de yayınlanan ‘Saatler’, Cunningham’a 1999’da Pulitzer Mükafatı ile Pen / Faulkner Ödülü’nü kazandırır. 2002’de birbirinden kıymetli oyuncularla beyazperdeye uyarlandığındaysa onlarca lisana çevrilip ününe ün katar. 1952’de Ohio’da doğan Cunningham tahsilini Stanford Üniversitesi’nde İngiliz edebiyatı üzerine yapar. Şimdilerde de Yale Üniversitesi’nde yaratıcı müelliflik dersleri vermektedir. Cunningham’ın ‘Saatler’den sonra en dikkat çeken kitabı ‘Gece İnerken’ (2010) ismini taşır. Geçtiğimiz günlerde Kırmızı Kedi Yayınları tarafından basılan ‘Gece İnerken’ raflardaki yerini aldı. Kitabın mütercimi ise Püren Özgören.

BİR KAZA ÖTEKİ KAZALARI DOĞURUR

Cunningham bizi bu romanında New York’un ışıltılı ve entelektüel insanları ortasına götürür.

Her şeyin olması gerektiği üzere ilerlediği bir dünyadır burası; seçkin, kıymetli ve hoş. Bu dünyayı rayından çıkaran şey ise çok uzakta değildir. 44 yaşında bir sanat taciri olan Peter ile 41 yaşında bir editör olan Rebecca 20 yılı aşan evliliklerinde son derece sistemli, saygılı ve gelecek vadeden bir beraberlik yaşamaktadırlar. 20 yıldan sonra seks, tutku, birlikte vakit geçirme isteği üzere şeylerde kayda bedel bir düşüş olsa da memnun beşerler olarak görüldükleri açıktır.

Kitabın başında bir arkadaşlarının partisine gitmek üzere yolda olan Peter’la Rebecca yaşanan bir kazadan ötürü trafikte sıkışıp kalırlar. Rutinleri aksatan bu tuhaf kazayı kitabın çabucak başında görmemiz bize gelecek hakkında da kıymetli bir şey söyler. Bunu da aslında kitabın birinci cümlesinde okuruz: “Mistake bir müddetliğine kalmaya geliyor.”

Gerçek ismi Ethan olsa da ona Mistake (Mizzy) derler. 20’li yaşlardadır. Rebecca’nın küçük kardeşi, ailenin tekne kazıntısıdır. Onu mistake (hata, yanlışlık) yapan şeylerden biri budur. Bir oburu de Mistake’in bohem hayatından ileri gelir. Ne gerçek düzgün bir amacı ne de bir rutini vardır. Kimsenin yanında görmek istemediği, uyuşturucu bağımlısı, kaybolmuş bir gençtir o. Peter ve Rebecca’nın hayatında trafik sıkışıklığı yaratan, onların rutinin bozan ve sorun çıkaran “kaza” aslında Mistake’tir yani. Hakikaten bunun bu türlü olduğunu da çok geçmeden anlarız. “Sanatla ilgili bir şey” yapmak üzere bir mühlet yanlarında kalmak istediğini söyler Mistake. Halbuki ne istediğini kendisi de bilmez. Romandaki ikinci kazayı başlatan olaysa Peter’in bir arkadaşıyla görüştükten sonra konuta gelmesiyle yaşanır. Rebecca’nın duşta olduğunu düşünüp onun yanına masraf Peter. Eşini çıplak formda izler, cinsel olarak uyarılır, lakin sonra onun Rebecca değil, beklenenden erken gelen Mistake olduğunu fark eder. Onca makûs özelliğinin yanında fizikî olarak ablasını andıran ve atletik bir bedene sahip olan Mistake, Peter’ın cihanını bir zelzele üzere sarsmaya başlar.

GÜZELLİĞE SAHİP OLMAK

En güvendiğiniz alanlar/kişiler/erdemler bile kâfi sarsıntıyı görünce yıkılır. Cunningham’ın altıncı romanı olan ‘Gece İnerken’ okurlarına işte bunu anlatmaya çalışır ve işin içine sevgiyi, evliliği, parayı, mesleği, sanatseverliği… her şeyi katar. Ne de olsa kaza gerçekleşmiş ve rutin bozulmuştur bir kez. Artta kalan öteki arabalar/aileler/kişiler de bundan kurtulmak için çeşitli yollar deneseler de bir biçimde bu makus atmosferden nasiplerini alırlar.

Peter’ın gözünde en değerli sarsıntılardan biri evlilik ve sevgi cephesinde gerçekleşir. Rebecca çok zeki ve hürmet duyduğu bir insandır, lakin “güzellik” kavramı Peter’ın kırılma noktasıdır. Mistake’in o gün duşta gördüğü kusursuz bedenine bir halde takılı kalır Peter ve nihayetinde ikisinin ortasında bir yakınlaşma meydana gelir. Buna “sahip olma” dürtüsü de diyebiliriz sanırım. Bâtın zımnî, büyük bir tutkuyla başlayan öpüşmelerin Peter’ın cephesindeki yansıması daha büyüktür elbette. Esasen Uta da ona, Genç bir kıza âşık olsaydın işin daha kolay olurdu. Zavallı sersem, asla kolay yolu seçmezsin zaten” der.

Aslında “güzelliğe sahip olma, ona dokunma” dürtüsü Peter’a yabancı bir his değildir. Başka bir değişle onun işi zati budur. Çabucak her galeriyle ilgi kuran, onlarca küratörle ahbap olan bir sanat taciridir Peter. Hangi ressamın ileride yükseleceğini, hangilerinin düşeceğini bilir ve buna nazaran yatırım yapar. Mistake’in varlığı Peter’ın güzellikle kuruduğu ilgiyi sarsınca onun işi de bundan etkilenir. Kitabın bir yerinde, kanser olduğunu için galerisi kapatıp gitmeyi düşünen Bette isimli bir arkadaşı Peter’a, “Sanatı yine sevmek istiyorum,” der. Bu çok can alıcı bir şeydir aslında. Onlarca yıllık küratörlük yapan, elinden yüzlerce kıymetli fotoğraf geçmiş birisi bile işine yabancılaşmıştır artık, sanatı parayla bir tutarak kıymetlendirir. Peter’ın durumu da kabaca böyledir.

GÜVENDİĞİNİZ ALANLAR

Cunningham edebiyatta yeni şeyler denemeyi seven bir müelliftir, lakin bir röportajında da belirttiği üzere ‘Gece İnerken’i klasik roman formunda muharrir. Ne ‘Saatler’deki büyük kurgu geçişleri ne de biçimsel tercihler kelam hususudur burada. Hislerin ve karakterlerin çatışmasını öne çıkaran Cunningham, bu kitabında bizlere yaşlanmakla büyümenin farklı şeyler olduğunu vurgular ve adeta, “Sizin güvendiğiniz alanlar hangileri?” diye sorar.

Bir yanıt yazın Yanıtı iptal et