Önce Kovid-19 salgını sebebiyle ülkelerin karşılıksız basıp dağıttığı paralar, öbür yandan Rusya-Ukrayna savaşının sebep olduğu güç ve besin kriziyle denetimden çıkan enflasyon, ülkeleri çaresiz bıraktı. Süratli yükselen enflasyonu faiz artışı ile durdurmaya çalışan ABD ve Avrupa, bu silahın tek başına kâfi olmayacağını andıladı ve artık atılacak adımlarda yeni strateji çerçevesi çizmeye çalışıyor. ABD’de enflasyonu durdurmak için faiz artışını prosedür olarak kabul eden FED, son toplantısında 75 puan artışa gitmişti. Bu faiz artışının yüzde 9,1 ile rekor kıran, akabinde yüzde 8,6’ya düşen enflasyonu süratle aşağı çekmesi bekleniyordu. Gerilemesi ve yüzde 8,1 gelmesi beklenen enflasyon yüzde 8,3’te kaldı.
FAİZ BEKLENTİLERİ NELER?
Bu sene yaklaşık 90 Merkez Bankası faiz artırımına gitti. Bunların en az yarısı tek seferde en az 75 baz puanlık artışlar gerçekleştirdi. Dünyaca ünlü yatırımcıların yüksek enflasyonla savaşta tek devanın yüksek faiz olmadığını açıklamasına karşın tıpkı politikayı sürdüren dünya merkez bankalarının başladığı bu trendde, resesyon tehlikesine karşılık 1980’den bu yana gerçekleşen en yüksek faiz artışlarına imza atması öngörülüyor. İngiltere, 75 baz puan artışa hazırlanırken, sürpriz formda beklentinin altında gelen enflasyon iktisat idarelerinin elini güçlendirdi, 50 baz puanla yetinmeleri bekleniyor. FED’in yarınki toplantısında 75 baz puanlık faiz artışı “yüksek beklenti” olarak dillendirilirken, iddialar bozuldu ve 100 baz puan da ihtimaller ortasında yer almaya başladı. Tesla’nın sahibi Elon Musk da ezber bozan bir açıklama yaparak, FED’in 25 baz puanlık indirime gitmesi gerektiğini söyledi. Musk, FED’in büyük bir faiz artırımına gitmesinin deflasyona yol açabileceği konusunda uyarıyor. Ayrıca bu hafta Endonezya, Norveç, Filipinler, İsveç ve İsviçre’nin de faiz artırması bekleniyor.
“AYNI ŞEYİ YAPMAK TEHLİKELİ, GLOBAL RESESYON RİSKİ YÜKSEK”
Türkiye, Çin ve Rusya ile birlikte, enflasyonla uğraşta faiz indirimi formülüyle siyaset izleyen nadir ülkeler ortasında yer alıyor.
IMF’nin eski başekonomistlerinden Maurice Obstfeld, dünyanın neredeyse tüm merkez bankalarının tıpkı tarafta hareket ettiğini, bunun da tehlikeyi artırdığına işaret ediyor. Bu tek istikametli hareketin 1980’den bu yana yüzde 3,4 büyüme kaydeden global iktisadın, hem yanlış siyasetler hem de Kovid-19 tesiri ve Ukrayna-Rusya savaşı sebebiyle fakat yüzde 1 büyüyebileceği kestirimini dillendirdi.
Eski FED yöneticisi Kevin Warsh ise; yaşananları ve uygulanan siyasetleri eleştirirken, “Küresel resesyon için gereken her şeye sahibiz” yorumunu yaptı.
“İKİ RİSKTEN BİRİNİ TERCİH EDECEKLER”
Küresel piyasalar FED ve İngiltere’nin faiz kararlarına odaklanırken, hem ABD hem de Avrupa’da son yılların en büyük resesyon korkusu yaşanıyor. Yapılan bir anket Euro Bölgesi için son 12 ayda peş peşe daralma riski yaşanma ihtimalinin yüzde 80 olduğunu gösterdi. Bir öncesi ankette bu oran yüzde 60 düzeyindeydi. Bu daralma beklendiği düzeyde olursa, güç krizi, artan fiyatlar, düşen talep ve gerileyen ekonomik faaliyetler sebebiyle istihdamda da gerileme olması olası görünüyor. Topluluğun en güçlü ekonomilerinden birine sahip olan Almanya’da güç zahmeti sebebiyle daralmanın başlamasına kesin gözüyle bakılıyor. Almanya Merkez Bankası güç krizi sebebiyle ülkede enflasyonun gelecek aylarda çift hanelere ulaşabileceği ikazını yaptı. Avrupa Merkez Bankası Lideri Christine Lagarde’ın faiz artışı kararlılığına karşılık “zaman daraldı” diyor.