İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Melek İşinibilir Okyar, Marmara Denizi’nde çeşit çeşitliliğinin azlığı, balık stoklarının azalması ve kirlilik üzere nedenlerle boşalan deniz ortamını fırsatçı tıp denizanalarının doldurduğunu belirterek, “Ortamda ne kadar çok denizanası artışı olursa sonrasında müsilaj görme riskimiz o kadar artacak.” dedi.
Araştırma kapsamında, Marmara Denizi’nin tamamında farklı derinliklerden denizanası örnekleri alınarak incelendi, dalgıçlar tarafından su altı müşahedeleri yapıldı ve laboratuvar çalışmaları yürütüldü.
Çalışmanın sonuçları hakkında AA muhabirinin sorularını yanıtlayan araştırmanın yürütücüsü Okyar, biyolojik olarak kirlilik göstergesi olan denizanalarının ekosistem değişimine tahammüllerinin yüksek olduğunu ve her türlü olumlu yahut olumsuz değişiklikten faydalanabildiğini söyledi.
Marmara Denizi’nin fitoplanktonik açıdan zenginleştiğine işaret eden Okyar, şöyle konuştu:
“Denize, ağır ölçüde evsel, endüstriyel, tarım kaynaklı besin tuzlarını, azot ve fosforu verince, aslında ortamı gübrelemiş oluyoruz. Bu doğal olarak fitoplanktonik canlıların çok çoğalmasıyla suyun kalitesini düşürüyor. Bu durum denizanalarıyla beslenecek olan cinslerin ölmesine ya da ortamdan uzaklaşmasına neden oluyor. Denizanalarının mide içeriklerini incelediğimizde bol ölçüde hamsi yumurtasıyla karşılaştık. Hamsilerin yumurtaları üzerinden besleniyorlar. Bu da hamsi stokları üzerinde büyük risk oluşturuyor. Denizanalarının balık stokları üzerinde yıkıcı tesirleri var.”
“MARMARA’DAKİ VARLIKLARI SON 10 YILDA YÜZDE 100 ARTTI”
Prof. Dr. Okyar, küresel ısınma nedeniyle artan sıcaklığın, üreme metabolizmalarını hızlandırarak denizanası popülasyonunu artırdığını, denizlerdeki sıcaklık bariyerinin kuzeye çekilmesiyle de bu canlıların yayılım alanlarının genişlediğini aktararak, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Normal bir ekosistem olsa, kirlilik olmasa, biyoçeşitlilik varlıklı olsa, bu canlılar olması gereken ölçüde olacak. Ortamda çeşit çeşitliliği ve balık stokları azalmış. Bu nedenle alan boşalmış ve boşalan alanı da fırsatçı tıp olarak isimlendirdiğimiz denizanaları dolduruyor. Marmara son derece kirli bir deniz. Karadeniz ise besin hususlarının bol olduğu dünyanın en ötrofik denizlerinden biri ve önemli denizanası stokuna sahip.”
Denizanalarının İstanbul Boğazı vasıtasıyla Marmara Denizi’ne taşındığını anlatan Okyar, burada çok çoğalan denizanalarının bilhassa bahar, yaz ve sonbaharda, sıcaklığın yüksek olduğu her dönemde ürediğine ve çok çoğaldığına değindi.
Denizanası varlığına dikkati çeken Okyar, “Marmara’daki denizanası varlığı son 10 yılda yüzde 100 arttı. Popülasyon yoğunluğunda sıcak nokta İzmit Körfezi’nin güneydoğusu, ayrıyeten Gemlik ve Bandırma körfezleri de sıkıntılı bölgeler.” diye konuştu.
“BAKTERİYEL AKTİVİTEYİ GERİLİME SOKUYOR”
Denizanasının müsilajı oluşturan bir canlı olmasa da müsilaj oluşumunda katalizör rölü oynadığı tarafında hipotezleri bulunduğunu aktaran Okyar, şöyle devam etti:
“Yaptığımız deneylerde çok denizanası artışı sonrası denize çözülmüş organik husus, partikülü organik unsur girdiğini ve bunların bakteriyel aktiviteyi gerilime soktuğunu tespit ettik. Fitoplanktonik organizmalar esasen yüksek sıcaklık ile durağan denizle gerilime giriyor ve müsilajı oluşturmaya başlıyor. Sonrasında denizanalarıyla bakteriler ve çözülmüş organik husus de ortama giriyor. Yaptığımız düzeneklerde müsilajımsı yapıyı oluşturduk. Buradan şunu söyleyebiliyoruz: Ortamda ne kadar çok denizanası artışı olursa, sonrasında müsilaj görme riskimiz o kadar artacak.”
Denizanalarının çok ağır doğal kolajene sahip organizmalar olması nedeniyle kozmetik dalından insan sıhhatine kadar çeşitli alanlarda kullanıldığını söyleyen Okyar, “Gıda dalında, yeni biyo gereç elde etmede kullanılan bir gereç. Doğal olarak biyoteknolojik alanda kullanılabilmesi sebebiyle çalışmalarımızda bu imkanları sağlamaya çalışıyoruz. Yenmemiz mümkün değil onunla yaşamayı ve ondan faydalanmayı öğrenmemiz gerekiyor.” değerlendirmesinde bulundu.