Havacılık Tıbbı Derneği ve Havacılık Uzay Tıbbı Platformu Türkiye’deki pilotlarla ilgili kapsamlı bir anket çalışması yaptı. Sonuç ürkütücü: “5 pilottan 4’ü yorgun uçuyor, yüzde 97’sinde yorgunluk belirtileri var. Kokpitte uyuklama oranı yüzde 81” THY pilotların uçuş müddetlerinin artırılmasını istiyor.
Havacılık Tıbbı Derneği ve Havacılık ve Uzay Tıbbı Platformu, Türkiye’de sivil havayolu pilotlarının yorgunluk algılarıyla ilgili anket çalışmasını tamamladı.
Anket, 2022 yılı 1 Mart – 20 Haziran tarihleri ortasında internet ortamlarında (bazı havacılık siteleri ve dernek web sayfalarında) yayınlandı.
Katılımcılardan kimliklerini açıklar nitelikte hiçbir özel bilgi (isim, şirket, vs) istenmedi. Anket formunda 47 soru ve 1 açık uçlu görüş bildirimi kısmı vardı. Karşılıklar istatistiksel değerlendirmeye alındı ve uzman yorumlamaları yapıldı.
Uçuş emniyetine yönelik insani ögeleri sıkıntı edinmiş, apolitik ve tarafsız yaklaşımlarıyla bölümde inanç sağlamış iki kurumun 2008, 2012 ve 2013 yıllarında yaptığı emsal çalışmalar Türkiye Havayolu Pilotları Derneği (TALPA) çalıştaylarında sunulmuş ve gerekli düzenlemelerle ilgili değişikliklere taban yaratabilmesi için meclis gündemine taşınmıştı.
İki kurumun son anket çalışması da çok çarpıcı sonuçlar ortaya koydu. Türk Havacılığı’ndaki hayati riskleri net bir biçimde açığa çıkaran anketin dikkat çeken birtakım başlıkları şöyle:
“DİKKATE ALINMIYOR”
Katılımcı pilotlara, Yorgunluk ile uçuş emniyeti kavramları bağının şirketlerce dikkate alınıp alınmadığı sorulduğunda: Dikkate alındığına inanmayanların oranı %74, dikkate alındığını düşünenlerin oranının %18 olduğu ortaya çıktı.
HER 5 PİLOTTAN 4’Ü YORGUN
Bu, anketin tahminen de en kıymetli sorusu… Vazifeleri sürecinde önemli yorgunluk yaşamayıp ‘zinde yahut olağan düzeyde’ yorgunluk hissedenlerin toplam oranı %20, ‘olağan seviyenin üstünde yorgun ve çok yorgun’ hissedenlerin toplam oranı ise %80’i buldu. Bu, her 5 pilottan 4’ünün yorgun olduğu manasına gelir…
BOŞ GÜN SONRASI DA YORGUN
Boş günleri takip eden günlerdeki uçuşlarda yorgunluğun azaldığı görüldü lakin yeniden de ortalama %61 seviyesinde yorgunluk deklare edildi.
YORGUN OLDUKLARINI SÖYLEYEMİYORLAR
Pilotların yalnızca %13’ünün elverişsizlik halini şirkete bildirdiği ve uçuş listesinden çıkarılmayı talep ettiği; %66’sının durumunu bildirmeden yorgun olarak uçuşa gittiği anlaşıldı.
ESNEME, BAŞIN DÜŞMESİ, GÖZLERİN KAPANMASI YÜZDE 97
Görev sürecinde birlikte uçulan pilotta yorgunluğun objektif belirtilerine (esneme, dikkat azalması, sorulara geç tepki verme, başın öne düşmesi, gözlerin kapanması, vs) rastlama oranı %97 olarak görüldü. Neredeyse pilotların tamamı başkasında de yorgunluk belirtilerini gözlemekte oluşu, alarm işareti üzere yorumlanabilir…
YÜZDE 80’İ UYUKLUYOR
Görev sürecinde esneme ve uykululuk yahut istemsiz olarak ve farkına varmadan uykuya dalmak halleri, karayolu trafiğinde şoförlerde, havacılıkta pilotlarda kaza yapma nedenleri ortasında gösterilmektedir. Mikro uyku gece uçuşlarında gündüze nazaran 3 kat fazla ortaya çıkar. Uzun
uçuşlarda pilot başına saatte 1.38 sefer mikro uyku görüldüğü bildirilmiştir. Ankette frekans yüzdesi 80’dir. Bu da beklenenin çok üstünde bir orandır.
Gece yarısı 00.00 ve sonrasında başlayan misyonlarda yorgunluğun anketin başında iştirakçilere yöneltilen ve “görevleri ile ilgili son periyottaki yorgunluk düzeylerini” ölçümleyen sorunun sonucu olan %80’den daha yüksek seviyede bir yorgunluk oranına rastlandı. Pilotların yüzde 81’i orta seviye ve üzeri yorgun hissettiğini belirtti.
“AVRUPA’DA GECE UÇUŞU YOK”
Sonuç olarak anketteki sonuçlar, bir kısmı abartılmış olduğu dahi kabul edilse Türkiye’deki pilotların önemli yorgunluk sorunu yaşadığı ortaya koyuyor. Havayolu idareleri bırakın pilotların uçuş saatini azaltmayı, yükseltmek için ulusal otoriteye başvurdukları biliniyor. Yöneticiler, uçuş saatlerinin üst limitlerde de olsa memleketler arası mevzuata uygun olduğunu savunuyor. Lakin mevzuyu yakından takip eden uzmanlar kıymetli bir noktaya işaret ediyor:
Halen Avrupa’da yürürlükte olan EASA FTL – Uçucu Takım Uçuş Vazife ve Dinlenme Müddetleri ile Uygulama Asılları Talimatı motamot Türkiye için kopyalanmış durumda. Avrupa havalimanlarının %95’i, gürültü nedeniyle gece saat 23:00 ile sabah 05:00 ortası trafiğe kapalıdır ve EASA FTL bu gerçek dikkate alınarak tasarlanmıştır.Örneklemek gerekirse Almanya’da sabah 01:00 de Münih’ten Berlin’e, Hamburg’dan Stuttgart’a, Nürnberg’den Köln’e uçamazsınız. Türkiye’de havalimanı gürültü regülasyonları yok. Tüm havalimanlarının 24 saat açık kaldığı ve uçuş yapıldığı dikkate alındığında EASA FTL’in Türk Sivil Havacılığındaki uyumsuzluğu ve emniyetsiz kümülatif yorgunluklara sebep olabileceği dikkate alınmalıdır. EASA FTL’de bizdeki karşılığı olmayan 00:00 sonrası 3 yahut 4 bacaklı İç Sınır uçuşları için: bilimsel bilgilere dayalı kümülatif yorgunluklara neden olmayan Türkiye’deki operasyonlara uygun çalışma ve dinlenme müddetleri hazırlanıp buna uygun grup planlamaları yapılmalıdır.