13 yıl evvel hayatımıza girdi. Kısa vakitte yatırımcı sayısı milyonları aştı. Kripto paralar, bazıları için yüksek kar sağlayan bir yatırım aracı oldu. Bazıları için de kabus…
Otoriteye bağlı olmayan paralar vakitle çeşitlendi. Yatırımcıların iştahı giderek kabardı. Spekülatif varlıkların kısa vakitte bedel kazanıp-kaybetmesi kaygıları arttırdı. Amerikan Merkez Bankası’nın sıkılaşma siyaseti da kripto varlıkları vurdu. Jeopolitik telaşlar ve global risklerin tesiri olumsuz oldu.
Günümüzün tanınan yatırım aracı kripto paradaki sarsıntı sürüyor. Bitcoin, aralık 2020’den bu yana en düşük seviyeyi görerek, 20 bin doların altına geriledi. Ethereum ise bin doların altını gördü. Bu düşüşü beklemeyen milyonlarca yatırımcı da şokta.
10 Kasım 2021’de 69 bin dolara yükselerek tarihinin en yüksek düzeyine çıkan Bitcoin, 7 ay sonra 17 bin 600 dolarla çöküşe geçti.
“KRİPTO PARALAR SÜRATLİ KOŞTU”
Beykent Üniversitesi Rektörü Murat Ferman, “Kripto paralar süratli koştu. Bu koşuya katılanlara keyifli anlar yaşattı. Sanal alemde de olsa ki esasen kendisi de sanal dijital ortamda büyük karlar sağladı. Fakat sonuç itibariyle artık daha gerçekçi bir perspektiften kıymetlendirme vaktinin geldiği konusunda herhalde hiç kuşku yok” dedi.
Milyonlarca yatırımcısı olan kripto paraların yeni piyasa büyüklüğü yaklaşık 900 milyar dolar. Fakat son iki ayda yaşadığı sert düşüşle bu ekosistem 1 trilyon dolar geriledi. Kripto para piyasasında birinci 10’da olan Luna’nın sıfırlanmasıyla milyonlarca insan, milyarlarca dolar para kaybetti.
Kimileri maliyetini düşürmek istedi. Fiyatı düştükçe kripto paralardan portföylerine ekledi. Fakat bu yalnızca ziyanı arttırdı. Piyasanın tarafı daima aşağı taraflı olunca kripto varlıklar bir kere daha sorgulandı.
“KRİPTO PARALARDA BALAYI BİTMİŞTİR”
Ferman, “Kripto paralarda tahminen o heyecan o bu türlü tezahürat ve bu türlü bilinçsiz herkesin buna katılma sıkıntısı bitince herkes şöyle bir oturup bakacak, kıymetlendirecek ve sihirli tahlil, tartışılmaz inançlı liman, bir koy 10 al, bir gece yat sonraki sabah milyoner kalk üzere birtakım boş hayal ve ardı kuvvetli olmayan beklentilerin tekrar ayaklarının suya erdirilmesi gerektiğine dair bir tahminen yeni bir sayfa olarak düşünmekte yarar var. Kripto paralar varlıklarını sürdürecek. Lakin biçim değiştirecekler. Ve zaaflarıyla ve kuvvetli taraflarıyla birlikte değerlendirilmeye başlayacaklar. Yani kripto paralarda balayı bitmiştir” bilgisini verdi.
“YATIRIM YAPANLARIN KAYBETTİKLERİ TEK ŞEY PARALARI DEĞİL”
Kripto paraya yatırım yapanların kaybettikleri tek şey paraları değil. Ekonomik mağduriyetin yanı sıra ruhsal tesirleri de yadsınamayacak derecede fazla. Bilhassa son iki ayda yaşanan düşüş ve kaybedilen ölçüler bireylerde ruhsal tahribata neden olabiliyor.
Kayıplara karşın kimi yatırımcılar kriptodan vazgeçmiyor. Yüksek kar beklentisi birinci sebep. Fakat kripto varlıklarda istikametin ne olacağı net değil.
Sağlık Bilimleri Üniversitesi Prof. Dr. Ramazan Konan, “Bu tip ortamda kişi spekülatif bir beklenti içerisinde. Kripto paradaki yatırımını altına çevirse ya da diğer bir pay senedine çevirse onun hayalindeki yatırıma ulaşma ihtimali yok. O yüzden orada kalmaya devam ediyor. Zira beklenti çok büyük” diye konuştu.
Araba yada mesken satıp kripto varlıklara yatıranlar oldu. Bazıları yakınlarının parasını da sanal dünyaya kaydırdı. Karlar arttıkça yatırım daha da arttı. Sonuç ise şimdilik hüsran…
“GELECEĞİN TEKNOLOJİLERİNİN KRİPTODA OLDUĞUNU DÜŞÜNÜYORUM”
Son devirde kaybı çok fazla olan Kripto para yatırımcısı, şu tabirlere yer verdi:
“Yaklaşık 700 bin liraya yakın bir kayıp var. Sonuçta kayıp. Ben o parayı kazanmışım benim param yani o denli söyleyeyim. Bu türlü bir kaybımız var. Son iki aylık devirde son kripto çöküşünden ötürü benim için gelecek kriptodur. Yani ben teknolojiye yatırım yaparım. Ve o denli düşünüyorum yani geleceğin teknolojilerinin kriptoda olduğunu düşünüyorum. Bu yüzden de her vakit yapmaya da devam edeceğim. Yok olana kadar.. Olağan ki ruhsal olarak çok etkiliyor. Ben gece saat 2’de 3’de kalkıp denetim ettiğimi biliyorum. Son periyotta bu beni bayağı üzdü. Yakın devirde bilhassa son devirde saç dökülmesi falan oluşturmaya başladı ruhsal olarak. Bayağı bir olumsuz etkiledi açıkçası.”
“KRİPTODAN ÇOK KOLAY VAZGEÇEBİLECEKLERİ BİR NOKTADA DEĞİLLER”
Kripto paraya yatırım yapanların yaş ortalaması düşük. Yarar beklentisi ise olağan yatırımlardan daha yüksek. Pekala kripto para bağımlılık mı? Yatırımcılar neden vazgeçemiyor?
Prof. Dr. Konan, “Bunda hayatlarının büsbütün değişmesi de var. Münasebetiyle bu hayalden vazgeçmeleri buraya ne kadar yatırım yaptıklarıyla alakalı. Yatırımdan kastettiğim para değil. Duygusal olarak düşünün davranış olarak düşünün toplumsal olarak düşünün. Hayatlarına ne kadar yatırım yapıyorlar ve bu yatırımı yaparak neler kazanacaklarını düşünüyorlar. O ne kadar derinse o kadar da ona bağımlı olmaları çok olağan. Çok kolay vazgeçebilecekleri bir noktada değiller” dedi.
Kripto varlıklar daha uzun mühlet gündemde olacak. Ziyan eden yatırımcılar maliyetlerini çıkarabilecek mi? Onu da vakit gösterecek.