T24 Dış Haberler
Portekiz’in birtakım bölgeleri, geçen eylül ayında 3 gün boyunca yangın felaketiyle sarsıldı. Yangınlarda 9 kişi hayatını kaybetti.
Günlük kullanılan eserlerin kimilerinin bu yangınları daha da kötüleştirmede rol oynamış olabileceği fark edildi. Çünkü birtakım tuvalet kağıdı, mendil ve ofis kağıdı markaları, Portekiz’e mahsus olmayan bir cins okaliptüs ağacından elde edilen materyallerle yapılıyor. Tazmanya mavi sakızı olarak da bilinen ‘okaliptüs globulus’, daha süratli büyümesi, daha fazla lif içermesi ve öbür cinslerin birçoklarından daha fazla hamur üretmesi nedeniyle ticari yetiştirme için ülkü bir ağaç. Bu açıdan bitki, verimli ve ekonomik bir formda yüksek kaliteli kağıt ve mendil için bir hammadde.
Ancak okaliptüs ağaçları büyük ölçüde yanıcı.
Avusturalya’ya has olan okaliptüs ağacı, 19. yüzyılın başlarında Portekiz de dahil olmak üzere Avrupa ülkelerinde süratle yayıldı.
Portekiz’deki kağıt ve kereste sanayisi 20. yüzyılın ortalarında büyüdükçe ülkedeki okaliptüs yerleri de büyüdü. Bitki bugün ülkede 2 milyon dönümü kaplıyor. Bu, Portekiz’in yüzölçümünün neredeyse onda birini ve toplam ormanlık alanların da çeyreğini oluşturuyor. Portekiz, büyüklüğüne orantılı olarak dünyadaki rastgele bir ülkeden daha fazla okaliptüse sahip.
Portekiz’deki orman yangınlarında okaliptüsün rolü konusunda bir tartışma yaşanmakta. Kimi çalışmalar bitkinin yangınları daha da kötüleştirmede çok az tesirleri olduğunu gösterse de kimi uzmanlar bu ağaçların öteki çeşitlere nazaran daha yanıcı olduğu konusunda uyarmakta.
Quercus isimli Portekizli bir etraf kümesi okaliptüs ağaçlarının yayılmasını azaltmak ve yerli meşenin daha fazla büyümesini teşvik etmek istiyor.
Quercus’ta orman mühendisi olan Domingos Patacho okaliptüs ağacının “Kendini hür bırakan, tutuşan ve daha sonra büyük uzaklıklara fırlayan bir kabuğu var” dedi. Patacho’ya nazaran rüzgarla etrafa taşınan bu kabuk çarçabuk ikincil tutuşmalar yaratıyor ve yeni yangın cepheleri açıyor.
Dönüşen bir kasaba
Portekiz’deki Eylül yangınlarından en çok etkilenen yerlerden biri, ülkenin iç bölgelerinde yer alan Albergaria-a-Velha kasabası. Kasabada 21 bin hektardan fazla araziyi yok eden yangında 4 kişi hayatını kaybetti ve en az 40 aile evsiz kaldı.
Bölgedeki birtakım küçük toprak sahipleri okaliptüs odunlarını bir kooperatif aracılığıyla satıyor. Birçok, Portekiz merkezli milletlerarası bir kağıt şirketi olan Navigator Company’ye gidiyor.
Portekiz’in en büyük kağıt materyali üreticisi olan şirket, ülkenin gayrisafi ulusal hasılasının yaklaşık yüzde 1’ini temsil ediyor ve eserlerini dünyanın dört bir yanına ihraç ediyor.
Navigator, New York kentinden daha büyük bir alan olan 260 bin dönümden fazla toprağa sahip yahut bu toprakların kiracısı. Şirket ayrıyeten küçük toprak sahiplerinden ve kooperatiflerden de satın alma yapıyor.
Lower Vouga Ormancılık Derneği yöneticisi Luis Sarabando “Okaliptüsün bir çeşit olarak büyük bir savunucusuyum zira şu anda ormana yapılan yatırımı paraya çevirmemizi sağlayan tek cins bu” dedi.
Ayrıca Navigator şirketi, Eylül yangınlarında okaliptüs ağacının kendisinin ana neden olmadığını açıkladı ve bunun yerine o devirdeki kuvvetli rüzgarlara, yüksek sıcaklıklara ve düşük neme işaret etti. Şirket hâlâ hasarı pahalandırıyor.
Okaliptüs idaresi için bir öbür sorun da Portekiz’deki ormanların neredeyse tamamının özel dalın elinde olması ve ülkenin merkezinde ve kuzeyinde toprakların bir kuşaktan başkasına daha küçük arazi kesimlerine bölünmüş olarak geçmesi. Çünkü bu durum, yangına müdahaleyi zorlaştırıyor.