Hava kirliliğinin insan sıhhatine tesirleri üzerine çalışmalar yürüten 15 sıhhat, etraf ve iklim örgütünün oluşturduğu Pak Hava Hakkı Platformu’nun (THHP) hazırladığı, Türkiye’de hava kalitesinin karnesi niteliğindeki “Kara Rapor”un beşincisi yayınlandı.
Raporda, havası en kirli 5 kent olarak sıralanan Batman, Iğdır, Ağrı, Şırnak ve Malatya’da yıllık partikül unsur kıymetleri ortalamasının Dünya Sıhhat Örgütü’nün (DSÖ) belirlediği kılavuz kıymetinin 5 ila 8 katı olduğu ve bu vilayetlerde 200’den fazla günde ulusal limit bedelinin üstünde hava kirliliği ölçüldüğü tespit edildi.
Raporda, Batman’da yaşayanların, 2021 yılının 326 günü kirli havaya maruz kaldığı kaydedildi.
Iğdır’ın son 6 yıldır en kirli vilayetler ortasında en üst sıralarda yer aldığı belirtilen raporda, konutlarda yakılan kömürün yol açtığı hava kirliliğine ek olarak bir öbür kıymetli nedenin, ağır milletlerarası karayolu trafiği ve mal nakliyatı olduğu tabir edildi.
PM10 kirliliği olmayan tek vilayet olan Hakkari’de yaşayanların ise kükürtdioksit açısından çok kirli bir hava soluduğu aktarıldı.
HAVA KİRLİLİĞİ VEFAT SEBEPLERİ ORTASINDA BEŞİNCİ SIRADA YER ALIYOR
Hava kirliliğinin, Türkiye genelinde tüm yaşlar için vefata ve sakatlığa yol açan birinci 10 risk ortasında 2009’da altıncı sıradayken, 2019’da beşinci sıraya yükseldiği hatırlatılan raporda, Türkiye genelinde 2021 yılında hava kirliliği nedeniyle en az 42 bin 67 kişinin hayatını kaybettiği bildirildi. İstanbul’da 4 bin 848, Ankara’da 2 bin 853, Bursa’da 2 bin 223 ve İzmir’de de 1731 kişi hava kirliliğine bağlı hastalıklar nedeniyle ömrünü yitirdi.
Rapora nazaran, vefat nedenleri ortasında hava kirliliğinin yüzdelik hissesinin en yüksek olduğu Batman’da her 100 vefattan 31’inin, Iğdır ve Karaman’da ise her 100 vefattan 28’inin hava kirliliği kaynaklı olduğu belirlendi.
DEPREM BÖLGESİNDE HAVA KİRLİLİĞİ ARTTI
Temiz Hava Hakkı Platformu Koordinatörü Deniz Gümüşel, Kahramanmaraş merkezli sarsıntılardan etkilenen kentlerde hava kirliliğinin arttığına değinerek, “Kahramanmaraş’taki partikül husus yoğunluğu metreküpte 100 mikrogram yani ulusal yasal sonun 2,5 katı, DSÖ kılavuz bedelinin ise 7,5 katı. Bu kirlilik maalesef büyük ölçüde enkazlardan kalkan toz ve halkın ısınmak için açıkta yaktığı ateşten kaynaklanıyor. Buna bir de asbest riski eklendiğinde bölgede hava kirliliği nedeniyle önemli bir halk sıhhati sorunu yaşandığını ya da yaşanacağını söylemek mümkün.” dedi.
Depremden etkilenen Adıyaman ve Hatay merkezde hava kalitesi istasyonlarından sistemli bilgi alınamadığını, İskenderun’da ise partikül unsur kirliliğinin son 40 gündür metreküpte 200 mikrogram olduğunu vurgulayan Gümüşel, “Bölgedeki tabipler şimdiden teneffüs yolu hastalıklarında artış olduğunu belirtiyor.” diye konuştu.