BM Bayana ve Kız Çocuklarına Yönelik Şiddet, Nedenleri ve Sonuçları Özel Raportörü Reem Alsalem, 18-27 Temmuz tarihleri ortasında Türkiye’de bayanlara ve kız çocuklarına yönelik şiddetin çoklu ve kesişen nedenlerini inceledi.
Ayrıca, Türkiye’nin bayanlara ve kız çocuklarına yönelik şiddetin önlenmesi ve uğraş hususlarında yasal, kurumsal ve siyasi çerçevelere yönelik verdiği memleketler arası taahhütlerin uygulanışını da gözden geçirdi. Alsalem, Haziran 2023’te BM İnsan Hakları Kurulu’na sunacağı rapor ve Türkiye ziyaretine ait Ankara’da basın toplantısı düzenledi. Alsalem, Türkiye Cumhuriyeti’nin daveti üzerine ülkeye geldiğini, maksadının bayan ve kız çocuklarına karşı şiddetin durumunu kıymetlendirmek olduğunu vurgulayarak ziyareti sırasında yabancı asıllı bayanların da durumlarını değerlendirmeye çaba ettiğini kaydetti.
Alsalem, “Ziyaretim esnasında birçok bakanlık ile bir ortaya geldim. Bayanlar ile kızlar ile bir ortaya geldim. Onun dışında farklı vilayetleri ziyaret etme fırsatım oldu. Biraz hayal kırıklığına uğradığım bir konu oldu; sığınma konutunu ziyaret etme fırsatım olmadı. Keşke Sıhhat Bakanlığı ile de görüşebilseydim” dedi.
‘Sözleşmede çekilmiş olması hüzün verici’
Alsalem, bayana şiddet konusunda Türkiye’nin imza attığı milletlerarası kontratlar olduğuna vurgu yaparak “İstanbul Mukavelesi ile ilgili mevzu başta konuşuldu. Ben Türkiye’nin bu mukaveleden çekilmiş olmasını keder ile karşılıyorum. Bununla ilgili Danıştay kararı açıklandı, bunu da hüzün ile karşıladım. Türkiye Cumhuriyeti Hükumetini kontrattan çekilme kararını tekrar değerlendirmeye ve mukaveleyi tanıyan ülkeler ortasına tekrar katılmaya teşvik ediyorum. Kontrattan çekilmenin kıymetli olmasının nedenlerinden bir oburu ise ülkede mukaveleden çekilmeyi isteyen küçük azınlığın görüşlerine uymanın aslında bakarsanız ülkenin öbür memleketler arası insan halkları mukaveleleri ve yönetmeliklerine dair tavrını da etkileyebileceği endişesidir” sözlerini kullandı.
‘Türkiye son 15 yılda kıymetli adımlar attı’
Alsalem, Türkiye’nin aile içi şiddet dahil bayanlara ve kız çocuklarına yönelik şiddetle çaba etmek ve ayrımcılığı ortadan kaldırmak için son 15 yılda kıymetli adımlar attığına vurgu yaparak, “Kadına karşı şiddetin önlenmesine dair kanun değerli bir yasal çerçeve koymaktadır. Cinsel şiddet cürmü için güç kullanım kaidesi aranmamaktadır. Evlilik içi tecavüz bir cürüm olarak açıkça tanımlanmaktadır, kabahat olarak tanımlandığı için bu çok güzel bir durumdur. Ülke 2007’den bu yana 4 hareket planı kabul etmiştir. Birtakım boşlukların olduğuna dair yetkililer ile görüşmeler de yaptık. Kimi unsurlar Türkiye’nin milletlerarası insan hakları yükümlülükleri ile uyumlu değil diye görüşlerimi ilettim. Bayana ve kız çocuklarına karşı işlenen her türlü şiddet cürmüne ait cezasızlığın her türlü ortadan kaldırılması çok önemli” sözlerini kullandı.
‘Veriler kapsayıcı değil’
Türkiye’ye 18 yaş altı bütün çocuk evliliklerinin yasaklanması konusunda karar alması istikametinde davette bulunduğunu belirterek “Geçen yıl 300’den fazla bayan öldürülmüştür. Anladığım kadarıyla bakanlıklar kendi ortalarında bilgi paylaşıyorlar aslında. Vakit zaman İçişleri Bakanlığı tarafından bunların halk ile paylaşıldığını da biliyoruz. Bu data sistematik olarak toplanmıyor, gereğince kapsayıcı değil. Türkiye aslında çok uygun bir konumda, bu çeşit dataları toplamak için, cinayetleri kıymetlendirmek için bir müşahede meskeni kurabilecek bir pozisyonda” değerlendirmesinde bulundu.