Karadeniz bayanları konut içi emeğin yanı sıra bilhassa tarım ve hayvancılıkta da ağır bir mesai içinde. Bayanlar, aile bütçelerine dayanak olmak için bağ, bahçe ve tarlalarda fındık, ot ve çay toplamanın yanında, kimi vakit Karadeniz’in hırçın dalgalarında balığa çıkıyor, kimi vakit da eşleri ile vilayet il dolaşarak arıcılık yapıyorlar.
Mart ayında Ordu’daki konutundan eşiyle birlikte Aydın’a giden Nazike Aydan
Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik Vakfı’nın haber portalı, Gazetecilik Platformu’ndan Şule Işık Boya’nın haberine nazaran, 54 yaşındaki Semra Gedik’in de misal bir hikayesi var. Mart ayının başlarında tekrar eşiyle birlikte Osmaniye’ye giden Gedik “Osmaniye’de arımızı geliştirdikten sonra Mayıs ayında bal yapmak için Sivas’a gidiyoruz. Ağustos ayında fındık hasadının başlamasıyla bir arada geri dönüyoruz” diye anlatıyor. Gittikleri bölgelerde barakada yaşayan arıcılar için ömür kalitesi de epeyce düşük. Kullandıkları suyun dağdan geldiğini lakin suyu içemediklerini söyleyen bayanlar, elektrik konusunda da kahır yaşadıklarını, gittikleri bölgede elektrik kullanabilmek için güneş paneline gereksinim duyduklarını anlatıyorlar.
33 yıldır eşiyle birlikte arıcılık yapan 56 yaşındaki Zahide Topaloğlu ise bir kovanla başladıkları arıcılık mesleğini bal vakti yaylalarda sürdürdüklerini ve hala devam ettirdiklerini belirtiyor. Topaloğlu daima seyahat etme zorunluluklarını da “Bal vakti gelince arıları çiçek çeşitliliğinin çok olduğu bölgelere götürmek gerek, yoksa arıcılar için verimli bir dönem geçmez” diyerek açıklıyor.
“600-700 arıdan 200-300’e düştük”
Arıcılığın emek yoğunluğuna dikkat çeken ve ağır bir ilgi gerektirdiğini vurgulayan arıcılar, gelecek jenerasyonun bu sabrı gösterememesi ve yavaş yavaş arıcılık mesleğinin son bulmasından kaygılı. Ekonomik krizin arıcılığa tesirlerine de değinen Nazike Aydan “Bu saatten sonra arıcılığa devam edilir mi bilemem. Ancak mesela bizim 600-700 arımız vardı, ekonomik düşünceler yüzünden 200-300’e düşürdük. Zira şekerin çuvalı 1200 TL oldu, hatta onu bile bulamaz hale geldik” diyor. Arının da gelişmesi için şekere muhtaçlığı olduğunu vurgulayan Aydan, “Arıcılığın gelecekte yapılması gitgide zorlaşıyor” diyor. “Bu saatten sonra arıcının en büyük derdi şeker, aslında güç geçinen beşerler şeker alıp arılara yediremeyecek. Böylece gitgide zorlaşan arıcılık mesleği vakitle son bulacak” diye ekliyor.
İstanbul’da terzilik, Rize’de çay toplayıcılığı
İstanbul’da yaşayan ve yaklaşık on yıldır terzilik yapan Rizeli Sonuç Hanım (42) çay toplama vakti geldiğinde İstanbul’daki konutundan çıkıp Rize’ye geliyor ve çay topluyor. Çay vaktinin okul periyoduna denk geldiğini söyleyen Sonuç Hanım “Okul vakti oluyor, çocuklarımızı burada bırakıyoruz ve yirmi iki saat yol gidiyoruz. Rize’ye gittikten sonra da yeni bir nizam kurmamız gerekiyor” diyor. Bütün bunların üzerine devletin çay hasadına kota koyduğunu, bu yüzden de çaylarını çabucak satıp dönemediklerini ve on günlük işlerinin yaklaşık bir aya uzadığını, çocuklarının da bu yüzden güç durumda kaldığını belirtiyor. Çay toplamada erkek gücüne gereksinim olduğunu da vurgulayan Sonuç Hanım “Çay, göründüğü kadar kolay bir şey değil. Pek çok noktada kol gücü istiyor. Toplanan çayları teleferiğe, sonra otomobile yüklemek gerekiyor. Bunların hepsi aslında erkek gücü, fakat erkek olmadığı için biz bayanlar yapmak zorundayız. Bunlar bizi çok fazla zorluyor. Bazen sabah kalktığımızda ayaklarımızın üzerine basamıyoruz, kollarımızı hareket ettiremiyoruz” diyor.
Limanda başlayan mesai
Karadeniz’in hırçın dalgalarıyla çaba eden Ordu’nun Perşembe ilçesinde yaşayan bayanlar ise, aile iktisadına takviye olmak için balıkçılık yapıyorlar. 60 yaşındaki Halime Demir eşinin vefatının akabinde geçinebilmek için oğullarıyla birlikte eşinden kalan bir tekneyle balıkçılık yapmaya başladığını söylüyor. Demir, erken saatlerde başlayan sıradan bir gününü şöyle anlatıyor: “Teknede her türlü işi yapabiliyoruz, ava çıkıyoruz, ağ kurmaya ve kaldırmaya gidiyoruz, balık dermeye gidiyoruz. Daha sonra mahsulümüzü manava teslim edip, kayığımızı temizliyor ve meskene dönüyoruz.” Demir konuta döndükten sonra da dinlenme fırsatı bulamadığını belirtiyor. Zira gündelik işlerin yanı sıra yıpranan ağların onarılması da ağır bir uğraş gerektiriyor.