Fransa’nın başşehri Paris’te yüzlerce Cezayirlinin barışçıl şovlarda Fransız polisince öldürüldüğü lakin yıllarca görmezden gelinen 1961’deki katliamdan devletin en üst seviye yetkililerinin haberdar olduğu ve hatalıların cezalandırılmaması dahil birçok duruma göz yumduğu ortaya çıktı.
Paris’te 17 Ekim 1961’de kendilerine getirilen sokağa çıkma yasağını protesto için barışçıl şov yapan 30 bin kadar Cezayirliden 300’den fazlası Paris Polis Müdürü Maurice Papon’un buyruğuyla polisin müdahalesi sonucu öldürüldü.
Yaklaşık 40 yıl görmezden gelinen fakat 1998’de devletin yalnızca 40 kişinin vefatını kabul ettiği katliamla ilgili hiçbir yetkili ceza almadı.
Mediapart’ın Fransa’da geçen yıl sonunda kamuoyuna kısmen açılan cumhurbaşkanlığı arşivlerine dayandırdığı habere nazaran, 5. Fransa Cumhuriyeti’nin birinci Cumhurbaşkanlarından General Charles de Gaulle ve kabinesi 17 Ekim 1961’de Paris’te katliamla sonuçlanan olaylardan haberdardı.
Danışmanı her şeyi cumhurbaşkanına raporluyordu
De Gaulle ve kabinesinin hatıratlarında hiçbir biçimde bahsetmediği bu olaylara dair arşivlerde ulaşılan evraklar Cumhurbaşkanı’nın katliamı ve polisin olaydaki sorumluluğunu bildiğini gösterdi.
Fransızların iftiharla bahsettiği eski cumhurbaşkanlarından De Gaulle’ün “Cezayirliler Danışmanı” Bernard Tricot’a ilişkin 28 Ekim 1961 tarihli notlarda, olaylarda 54 kişinin öldüğü, ölümlere dair isimli tatbikat başlayabileceği bilgileri yer alıyor.
Danışmanın notlarında Paris bölgesinde 22 Ekim’den bu yana Cezayirli Müslümanların cesetlerinin bulunduğu, savcıların mevzuya dair kâfi ispatı olmadığını belirttiği yer alırken 6 Kasım 1961 tarihli notta da De Gaulle’ün olaylardan haberdar olduğu anlaşılıyor.
Tricot, ikinci notunda De Gaulle’e, hükümetin savcılara müdahale etmeme yahut yargıçlara olayların aydınlanmasına dair talimat verme tarafında bir tavır belirlemesi talebini iletiyor.
Sorumluların üstüne gidilmedi
Cumhurbaşkanı General de Gaulle, nota cevaben olayın aydınlatılması ve hatalıların yargılanmasını istese de bu noktada olumlu rastgele bir adım atılmıyor ve sorumluların üstüne gidilmiyor.
Ne Cezayirlilere olabildiğince “sert müdahale edilmesi” emrini veren Paris Polis Müdürü Papon, ne de onu koruyan periyodun İçişleri Bakanı Roger Frey, katliamdan sorumlu tutulmadı.
Elysee arşivlerinde, Papon’un cumhurbaşkanlığı genel sekreterliğine gönderdiği ve görüldü olarak imzalanan raporda, şova dair şikayetlerin polis tarafınca araştırıldığı, savların ise avukatlar tarafından uydurulduğu tabirleri yer alıyor.
Ayrıca, tekrar Elysee Danışmanı Tricot’a ilişkin olduğu düşünülen bir notta, 1961’de Cezayir Bağımsızlık Hareketi’ne (FLN) atfedilen Cezayirlilere yönelik birtakım akınları Fransız polisinin yaptığı ayrıntılarıyla anlatılıyor.
De Gaulle, parlamentoda çoğunluğu kaybetmemek için göz yumdu
Fransız tarihçiler Fabrice Riceputi ile Gilles Manceron, kelam konusu dokümanların 1961 Paris Katliamı’nın tarihçesindeki kayıp halka olduğunu vurguladı.
Riceputi, De Gaulle’ün olayların Başbakan Michel Debre ve kabinesince aktarılan versiyonunun palavra olduğunun farkında olduğunu fakat bunun sorumluların hesap vermesini sağlamaya kâfi olmadığını belirtti.
Manceron ise Cumhurbaşkanı’nın parlamentoda çoğunluğu kaybetmemek ve partisi tarafından dışlanmamak için katliamın sorumlularının hesap vermesi eforlarından vazgeçtiğini tabir etti.
Mart 1962’de kelam konusu olaylara ait tüm kabahat ve kabahatlere af getiren yasanın çıkmasıyla da yüzlerce Cezayirlinin hayatını kaybettiği 1961 katliamına dair hiçbir isimli soruşturma başlatılmamış oldu.