Uluslararası araştırma kuruluşu Ipsos’un 28 ülkede 26 Mayıs-10 Haziran tarihleri ortasında gerçekleştirdiği araştırma, ekonomik krizle boğuşan Türk vatandaşlarının içler acısı halini bir sefer daha gözler önüne serdi. Her ülkeden 500-1000 kişi olmak üzere araştırmaya katılan 21.515 kişinin yüzde 40’ı gelecek 1 yıl içinde gelirlerinin düşeceğini beklerken, yüzde 25’inde artacağı beklentisi hakim. Gelirlerinin 1 yıl içinde düşeceği beklentisinin en yüksek olduğu ülkelerin başında yüzde 58’le Türkiye gelirken, onu Fransa (yüzde 55), İngiltere (yüzde 54) ve Macaristan (yüzde 50) izliyor. Buna karşılık harcanabilir gelirlerinin artacağı konusunda en optimist olan ülkeler Hindistan (yüzde 48), Suudi Arabistan (yüzde 42) ve Güney Afrika (yüzde 40).
Geçim ezası çeken Türklerin oranı yüzde 64
Araştırmaya katılan her 10 şahıstan 3’ü finansal olarak geçinmekte zorlandığını (yüzde 29) belirtirken, geçindiğini belirtenlerin oranı yüzde 30. Arjantin vatandaşlarının üçte ikisi (yüzde 66) geçim badiresi çektiğini belirtirken, Türkiye yüzde 64’le onu izliyor. Kalanlar ise Latin Amerika’dan: Şili yüzde 51, Brezilya yüzde 49 ve Peru yüzde 48.
Yüzde 71 güç faturalarını ödemeyeceğinden korkuyor
Araştırmaya katılanların yüzde 56’sı güç faturalarını ödeyebilme konusunda tasa duyarken, Güney Afrikalılar yüzde 79, Hintliler ise yüzde 73’le birinci iki sırayı paylaşıyor. Onları Türkiye (yüzde 71), Arjantin (yüzde 70) ve Şili (yüzde 69) takip ediyor. Yerleşik ekonomiler ortasında güç faturalarına ait kaygıların en yüksek olduğu ülke yüzde 67 ile İngiltere.
Yüzde 88’de besin fiyatlarının artacağı beklentisi hakim
Araştırmaya nazaran, önümüzdeki 6 ay içinde fiyatların daha da artacağı beklentisi yaygın. Macarların yüzde 92’si, İsveçlilerin yüzde 89’u ve Türk vatandaşlarının yüzde 88’i dahil olmak üzere araştırmaya katılanların dörtte üçü besin fiyatlarının artmasını bekliyor (yüzde 76).
Doğalgaz ve elektrikte fiyat beklentisinde tekrar lideriz
Benzer bir oran da doğalgaz ve elektrik maliyetlerinin artmasını bekleyenlerde görülüyor (yüzde 73). Türkler yüzde 87 ile listenin başında yer alırken, onları Arjantinliler (yüzde 86) ve Polonyalılar (yüzde 86) takip ediyor. İngilizler doğalgaz ve elektrik maliyetlerinin kıymetli ölçüde artacağını düşünen ülkeler ortasında en yüksek orana sahip: 65’i önümüzdeki 6 ay içinde fiyatların “çok” artmasını bekliyor.
Türklerin yüzde 84’ü akaryakıt fiyatlarının artmasını bekliyor
Araştırmaya nazaran her 10 şahıstan 7’si (yüzde 71) araba yakıt maliyetlerinin artmasını bekliyor. Bu durum, fiyat artışlarının en mümkün görüldüğü Şili ve Kore’de bilhassa kaygı yaratıyor. Lakin yakıt maliyetlerinde artış beklediğini söyleyenlerin oranının en yüksek olduğu ülke tekrar yüzde 84’le Türkiye. Onu Arjantin (yüzde 83) ve Polonya (yüzde 81) izliyor.
Türk halkına nazaran enflasyonun sorumlusu göçmenler, faiz ve hükümet
Araştırmaya nazaran global kamuoyu, son periyottaki fiyat artışlarını tetikleyen ögeleri büyük olasılıkla kendi ülkelerinin dışında görüyor. Global iktisadın durumu en büyük etken olarak görülürken (yüzde 76), bunu Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin sonuçları (yüzde 72) takip ediyor. Avrupa ülkelerinin Rusya’nın Ukrayna’yı işgalini enflasyona katkıda bulunan bir faktör olarak görme mümkünlüğü daha yüksek: Belçika, Almanya, Danimarka, Fransa, Macaristan, Hollanda ve İsveç’te en büyük etken olarak sıralanıyor. Güney Kore’de de maliyet artışlarının en büyük nedeni olarak görülüyor.
COVID-19, yüklü olarak Asya ülkelerinde en büyük etken olarak sıralanıyor. Çin, Malezya ve Suudi Arabistan’da yaşayanlar, Brezilya’da yaşayanlar üzere, salgını hayat pahalılığının artmasında büyük ölçüde ya da epey büyük bir rol oynadığını düşündükleri öbür faktörlerin önüne koyuyor. Türkiye’de ise görüşler farklı: Göç maliyet artışlarının en büyük itici gücü olarak görülürken, bunu faiz oranları ve hükümetin izlediği iktisat siyasetleri izliyor.
En karamsarlar Türkiye ve Latin Amerika
Ipsos CEO’su Ben Page, enflasyonun dünya çapında en büyük tasa kaynağı olduğuna dikkat çekerek, “Türkiye ve Latin Amerika ülkeleri üzere daha yakın vakitte yüksek enflasyon tecrübesi yaşamış ülkeler en karamsar ülkeler olma eğilimindeyken, Avrupa ülkeleri ve ABD de çok geride değil. Bu noktada tüketici reaksiyonu hâlâ isteğe bağlı harcamaları kısmaya ve büyük alımları ertelemeye odaklanmış durumda ve başka Ipsos araştırmalarından da biliyoruz ki beşerler besin ve yakıta odaklandıkça tüm kategoriler ziyan görüyor” yorumunu yaptı.